جغرافیای روسیه، از شمال تا جنوب

کشور روسیه به عنوان بزرگترین و وسیع ترین کشور دنیا در شمال اوراسیا قرار گرفته است و با اقیانوس آرام شمالی، اقیانوس منجمد شمالی، دریای خزر، دریای سیاه و دریای بالتیک مرز آبی دارد. از نظر جمعیت، روسیه نهمین کشور پرجمعیت دنیا محسوب می‌شود. قسمت‌هایی از این کشور در آسیا و قسمتی دیگر در اروپا قرار گرفته به طوری که پایتخت آن یعنی مسکو در قاره اروپا قرار دارد و به عنوان بزرگ‌ترین شهر اروپا شناخته می‌شود

کشور روسیه، وسیع‌ترین کشور دنیا است. این کشور از منظر سیاسی و اقتصادی یکی از قطب‌های جهان به شمار می‌آید و به نظر می‌رسد بعد از ایالات متحده، قدرتمندترین کشور جهان از لحاظ تسلیحات نظامی است. جمعیت روسیه 144 میلیون و 463 هزار نفر تخمین زده شده است و تمامی این جمعیت در مساحت 17.075.400 کیلومتر مربع، گسترده شده‌اند.

روسیه با کشور‌های نروژ، فنلاند، استونی، لتونی، لیتوانی، لهستان، بلاروس، اوکراین، گرجستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، چین، مغولستان و کره شمالی همسایه است. این کشور همچنین با کشور‌های آمریکا (از طریق ایالت آلاسکا)، سوئد و ژاپن (از طریق آب) همسایه است.

روسیه که برای سالیان متمادی یکی از قدرت‌های جهانی بود. از زمان امپراتوری تزاری گرفته تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، هرچند اکنون در بعد اقتصادی دچار مشکلات شدیدی است، اما هنوز در نظام ژئوپلیتیکی جهان به عنوان یک قدرت اثر گذار نقش آفرین است.

پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۸ این کشور بحران اقتصادی را پشت سر گذاشت که جایگاه جهانی آن را هم تضعیف کرد. حال روسیه در تلاش است جایگاه پیشین خود را دوباره به دست آورد؛ جایگاهی که البته مدعیان جدیدی چون چین، هند دست یابی به آن را سخت کرده اند

روسیه به عنوان وسیع ترین کشور جهان،  از نظر جغرافیایی از دو بخش تشکیل شده است: روسیه اروپایی و روسیه آسیایی. روسیه آسیایی بسیار بزرگتر از روسیه اروپایی است، اما جمعیت آن کم است. در روسیه اروپایی برعکس وسعت زمین کوچکتر و جمعیت بیشتر است. روسیه دارای مناطق مختلف آب و هوایی  از قطب شمال تا نیمه گرمسیری است.

این کشور یک جمهوری فدرال است که در سال 2002، مطابق با فرمان ریاست جمهوری و ظاهراً برای افزایش کارایی ایالتها و تسهیل کنترل بیشتر توسط دولت فدرال، به ۲۱ جمهوری، ۶ «کرای» یا قلمرو فدرال، ۲ شهر فدرال (مسکو و سن پترزبورگ)، ۴۹ منطقه، ۱ منطقه خودمختار و ۱۰ منطقه مستقل تقسیم شده است.  همه این مناطق و شهرها در یکی از هفت ناحیه فدرال ادغام شده اند: شمال غربی، مرکزی، ولگا، جنوبی، اورال، سیبری و خاور دور.

مناطق روسیه

 روسیه به دلیل وسعت زیاد خود دارای تنوع گسترده ای از ویژگی ها و منابع طبیعی است. این کشور در بخش شمال شرقی خشکی اوراسیا واقع شده است. از شمال با اقیانوس منجمد شمالی، از شرق با اقیانوس آرام و از جنوب با دریای سیاه و خزر همسایه است. کوه‌های اورال که از شمال به جنوب کشیده شده‌اند، به طور سنتی مرز بین اروپا و آسیا را تشکیل می‌دهند و یک مانع تاریخی بزرگ برای توسعه ایجاد می‌کنند. از نظر فرهنگی و فیزیوگرافی، روسیه غربی، فراتر از کوه‌های اورال، کاملاً شبیه اروپای شرقی است. منطقه روسیه در شرق کوه های اورال به نام سیبری شناخته می شود.. علاوه بر کوه‌های اورال، روسیه دارای چندین منطقه دیگر است از جمله کوه‌های قفقاز، که مرز بین روسیه و آسیای جنوب غربی را تشکیل می‌دهند و ارتفاعات آتشفشانی شبه‌جزیره کامچاتکا در شرق روسیه. نیمه غربی روسیه به طور کلی کوهستانی تر از نیمه شرقی است که عمدتاً دشت های کم ارتفاع است.

سیبری

 سیبری به عنوان نام یک مکان، در واقع به تمام روسیه آسیایی در شرق کوه های اورال، از جمله مرز شرقی و خاور دور روسیه اشاره دارد. با این حال، اصطلاح سیبری به طور خاص تنها منطقه شمال مرز شرقی را توصیف می کند که تا شبه جزیره کامچاتکا امتداد دارد. کلمه سیبری تصورات مکانی سرد و منزوی را به ذهن متبادر می کند که درست است. سیبری که از شمال کوه‌های اورال تا تنگه برینگ امتداد دارد، بزرگ‌تر از کل ایالات متحده است، اما تنها حدود پانزده میلیون نفر را در خود جای داده است. شهرهای آن بر روی رودخانه های استراتژیک با تعداد کمی از بزرگراه های زمینی که آنها را به هم متصل می کند، واقع شده اند.

منطقه مرکزی

 بیشتر جمعیت روسیه و صنایع اصلی آن در غرب کوه‌های اورال در دشت روسیه قرار دارند. این مرکز که به عنوان هسته جغرافیایی روسیه شناخته می شود، شامل منطقه مسکو، منطقه ولگا و منطقه کوهستان اورال است.

شرق دور

در سراسر تنگه ژاپن، منطقه خاور دور روسیه قرار دارد که بندر ولادی وستوک (با جمعیت حدود 578000 نفر) شهر اصلی آن است. این منطقه خاور دور که با کره شمالی و چین هم مرز است، از طریق راه آهن ترانس سیبری به مسکو متصل می شود. قبل از سال 1991، ولادی وستوک به روی خارجی ها بسته بود و یک ارتش و پایگاه دریایی مهم برای ارتش روسیه محسوب میشد. کالاها و مواد خام از جمله منابع نفتی و معدنی در سیبری و جزیره ساخالین فرآوری شده و با قطار به غرب ارسال می شد. شرکت های صنعتی و تجاری با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 کاهش یافتند.

روسیه جنوبی

 در بخش جنوبی روسیه یک پل زمینی بین اروپا و آسیای جنوب غربی قرار دارد: منطقه ای که کوه های قفقاز بر آن تسلط دارند. در غرب دریای سیاه و در شرق دریاچه خزر است. کوه البروس که در مرز گرجستان و روسیه قرار دارد، بلندترین قله قاره اروپا و همچنین بلندترین قله روسیه است. بیشتر این منطقه در طول قرن نوزدهم توسط امپراتوری روسیه فتح شد و در قرن بیستم به عنوان بخشی از اتحاد جماهیر شوروی نگهداری شد.  با این حال، تنها اقلیتی از جمعیت آن را قومی روسی تشکیل می‌دهند و مردم آن از مجموعه‌ای متشکل از حداقل پنجاه گروه قومی تشکیل شده‌اند که به زبان‌های مختلف صحبت می‌کنند.

ماوراء قفقاز

ماوراء قفقاز کشورهای مستقل گرجستان، ارمنستان و آذربایجان منطقه ماوراء قفقاز را تشکیل می دهند. اگرچه آنها کشورهای مستقلی هستند، اما به طور جدایی ناپذیری با روسیه مرتبط بوده و همه آنها جمهوری های سابق در اتحاد جماهیر شوروی بودند.  هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 فرو پاشید، این سه جمهوری کوچک اعلام استقلال کردند و از بقیه مناطقی که به روسیه تبدیل شدند جدا شدند.

مناطق جنگلی روسیه

طبق گزارش فائو سازمان ملل، 49.4 درصد از روسیه جنگلی است. این میزان در مقایسه با جنگل های امریکا که 36.21 درصد از کل ایالات متحده را شامل می شود، نسبت بالایی است.

تقریباً یک دهم خاک روسیه تندرا است، دشتی بی درخت و باتلاقی. خاک های توندرا بسیار ضعیف هستند. رطوبت اضافی ناشی از دمای پایین منجر به زهکشی ضعیف منطقه می شود و پوشش گیاهی محدود و ناپیوسته مواد آلی کمی را فراهم می کند. تایگا در جنوب تندرا واقع شده که سرشار از حیوانات خزدار مانند سمور، سنجاب، مارتین، روباه و ارمین است و همچنین زیستگاه بسیاری از گوزن ها، خرس ها و گرگ ها است.